Federation Aeronautique International - (FAI)
فدراسیون جهانی هوانوردی یا FAI در حال حاضر تنها سازمانی است كه به اداره ورزشهای هوایی در سطح جهانی می پردازد و با داشتن نزدیك به یكصد عضو تمام زیرگروههای ورزش های هوایی در سطح بین المللی را تحت پوشش دارد.
به هر حال با ظهور تكنولوژی و وسایل جدید و با تولید انواع ورزش های هوایی، FAI همواره به گسترش دامنه مداخله خود در این امور پرداخته است و متناسب با جامعه در برگیرنده آن و خواسته های افرادی كه به ورزشهای هوایی می پردازند اهداف جدیدی اتخاذ نموده است. FAI یك سازمان بین المللی غیر دولتی با هدفی غیر انتفاعی است كه هدف اصلی آن گسترش ورزش های هوانوردی است.
سابقه تاریخی
توسعه و گسترش فرهنگ هوانوردی و هواپیمایی از اوایل قرن بیستم تا حال حاضر از آرزوها و آمال جامعه هوایی همه كشورها بطور عام بوده است و بهرحال در زمان جاری كلیه فعالیت های غیر حرفه ای هواپیمایی و هوانوردی كه در زبان جهانی به آن Air Sports یا Aerosports یا ترجمه فارسی آن ورزشهای هوایی گفته می شود بسرعت در حال رشد و بلوغ میباشد.
پرندگان پاراگلایدر، كایت، پاورد هنگ گلایدر، هواپیماهای مدل، اكروباسی هوایی، چتربازان و بالون سواران و غیره همه روزه در اقصی نقاط جهان در حال افزایش و نوآوری و گسترش میباشند و در هر حال اشاعه این فعالیت نیازمند نظارت و بطور كلی قانونمندی و ایجاد و توسعه مسئولیت در این فعالیت ها هستند.
در اوایل قرن بیستم همزمان با پرواز خلبانانی مانند كلمان آدر، برادران رایت، سانتونس دومن و با توجه به افزایش رقابت های فضانوردی و پیشرفت سریع تكنولوژی هوانوردی لزوم پایه ریزی فدراسیونی كه مسئولیت هماهنگی و هدایت فعالیت های هوانوردی را كه بسرعت رشد می كردند داشته باشد احساس میگردید.
بنابراین در ژوئن سال 1905 میلادی كنت هنری دولاولكس، نایب رئیس كلوپ هوایی فرانسه همراه با ماژرو مودبك از لیگ هوانودی آلمان به همراه فرناند یاكوب رئیس كلوپ هوایی بلژیك پیشنهاد تشكیل فدراسیون جهانی هوانوردی را به كنگره المپیك بروكسل دادند كه این پیشنهاد با استقبال كنگره روبرو شد. كنگره با شناخت اهمیت خاص هوانوردی ابراز امیدواری می كند در هر كشور سازمانی تشكیل شود كه مسئول نظام بخشیدن به ورزش پرواز باشد و پس از فدراسیون جهانی هوانوردی به منظور سازمان بخشیدن به نمایش های هوایی گوناگون و برقراری مقررات عمومی برای رواج علوم و ورزش هوانوردی تشكیل شود.
در تاریخ 12 اكتبر 1905 میلادی كنفرانس بین المللی هوانوردی در پاریس تشكیل شد و پس از دو روز بحث و گفتگو نمایندگان كشورهای آلمان، اسپانیا، بلژیك، فرانسه، آمریكا، انگلستان، ایتالیا و سوئیس اساسنامه پیشنهادی فدراسیون جهانی را تصویب كردند و بدین ترتیب با هدف نظام بخشیدن به ورزش پرواز و سازمان بخشیدن به نمایش های گوناگون هوایی و برقراری مقررات عمومی برای رواج علوم و ورزش هوانوردی در تاریخ 14 اكتبر 1905 فدراسیون جهانی هوانوردی با نام اختصاری F.A.I (Federation Aeronatique International) رسما تاسیس شد.
اهداف و وظایف
فدراسیون جهانی هوانوردی یا FAI در حال حاضر تنها سازمانی است كه به اداره ورزشهای هوایی در سطح جهانی می پردازد و با داشتن نزدیك به یكصد عضو تمام زیرگروههای ورزش های هوایی در سطح بین المللی را تحت پوشش دارد.
به هر حال با ظهور تكنولوژی و وسایل جدید و با تولید انواع ورزش های هوایی، FAI همواره به گسترش دامنه مداخله خود در این امور پرداخته است و متناسب با جامعه در برگیرنده آن و خواسته های افرادی كه به ورزشهای هوایی می پردازند اهداف جدیدی اتخاذ نموده است. FAI یك سازمان بین المللی غیر دولتی با هدفی غیر انتفاعی است كه هدف اصلی آن گسترش ورزش های هوانوردی است.
اساسنامه جاری این سازمان اهداف خاص آن را با جزئیات تمام بدین شرح بیان می كند:
ـ زنده كردن روح جهانی هوانوردی به عنوان عامل بسیار قوی برای هرچه نزدیك تر كردن انسانها به یكدیگر و ایجاد تفاهم دو جانبه و برادرانه بدون در نظر گرفتن مسائل سیاسی، قومی یا مذهبی كه به خلق یك اراده جهانی خوب و ایجاد دنیایی بهتر و صلح آمیزتر كمك می كند.
ـ ارتقاء بخشیدن جنبه های فیزیكی و فكری، دانش فنی و مهارت به عنوان عوامل مقدماتی برای فعالیت های فضانوردی و ورزشهای هوایی.
ـ گردآوری مردان و زنانی كه در سراسر جهان به ورزشهای هوایی می پردازند در رقابتهای بین المللی.
ـ هماهنگ كردن فعالیت های جداگانه اعضای خود به منظور بهبود بخشیدن به هوانوردی و فضانوردی در سراسر جهان.
ـ تامین فضای بیشتر در آسمان بیكران برای همه كسانی كه می خواهند پرواز نمایند.
ـ ایجاد ترییونی برای تبادل اطلاعات و بحث در مورد مسائل مشترك با دیگر سازمانهای هواپیمایی خصوصی.
ـ به منظور دست یابی به این اهداف و مشاهده احتیاجات هر ورزش هوایی و دامنه فعالیت آن، ساختار سازمان FAI در حال پیشرفت است و هر ازگاهی كمیته ها و كمیسیون های جدیدی ایجاد می شوند.
اركان و عناصر تشكیل‌دهنده:
ـ در سال 2007 میلادی سازمان FAI مشتمل بر عناصر زیر است:
ـ مجمع عمومی: عنصر برتر سیاست گزاری كه اساسنامه یعنی سنگهای زیربنایی FAI را وضع میكند، اهداف FAI را مشخص می نماید، ریاست سازمان را انتخاب می كند هیات رئیسه و دبیر را تعیین می كند. مجمع عمومی سالیانه یك بار تشكیل می شود.
ـ شورا: مهمترین عنصر اجراییFAI، مسئول به اجرا گذاشتن خط مشی و تصمیمات مجمع عمومی و اعلام آئین نامه هایی كه فعالیت های روزانه FAI را مشخص میسازد.
ـ شش كمیته: كه در مورد مسائل اداری مختلف با شورا به مشورت می پردازد (اساسنامه، امور مالی، افزایش اعضاء، روابط عمومی، گسترش تجاری، المپیك).
ـ یازده كمیسیون ورزشهای هوایی: كه به جز كمیسیون عمومی ورزش هوایی 10 گروه ورزشی گرد آمده در قلب FAI را معرفی می كند. 1) بالون، 2) هواپیمایی عمومی، 3) گلایدر، 4) هلیكوپتر و اتوژیرو، 5) چتربازی، 6) هواپیماهای مدل، 7)آكروباسی هوایی، 8) ركوردهای فضانوردی، 9) كایت و پاراگلایدر، 10)هواپیماهای فوق سبك.
ـ كمیسیون فنی: كه به اداره فعالیت های غیر ورزشی می پردازد: كمیسیون آموزش هوانوردی و فضا، كمیسیون تربیت سازندگان آماتور وسایل هوایی و كمیسیون فیزیولوژی پزشكی و موضوعات زیست محیطی.
كشورهای عضو فدراسیون جهانی هوانوردی توسط سازمان ملی ورزشهای هوایی كشور خود در مجمع عمومی سالیانه به وسیله آراء اعضاء فعال FAI انتخاب و در كمیسیون های ورزشهای هوایی عضو می گردند.
ـ منشی FAI توسط دبیركل انتخاب می شود و مسئول انجام كلیه كارهای روزمره سازمان می باشد.
در سال 1998 و پس از 93 سال اقامت در پاریس فدراسیون جهانی ورزشهای هوایی مقر خود را به لوزان سوئیس در Olympic Capital انتقال داد.
حوزه فعالیت FAI
كمیسیون عمومی ورزش هوایی قوانین مشترك قابل اجرا برای تمامی گروههای ورزشهای هوایی و ركوردهای فضایی را وضع می كند كه بخش كلی قوانین ورزشی را تشكیل می دهند.
هر كمیسیون ورزشی بین المللی بخش تخصصی قوانین ورزشی خود را می نویسد و بر اجرای این قوانین در تمامی رقابت های بین المللی نظارت دارد.
FAI گواهی نامه ای را برای اعضای خود صادر می كند كه لازمه شركت در مسابقات بین المللی و یا ثبت یك ركود جهانی است.
FAI در زمینه ورزش، هماهنگی، كنترل و تنظیم امور قهرمانی، رقابت ها و ركودهای هوانوردی و فضانوردی را بر عهده دارد.
FAI به عنوان تنها مرجع قانونی برای تصویب مسابقات قهرمانی بین المللی و بین قاره ای تقویم مسابقات را تهیه و منتشر می سازد. سازمان امور قهرمانی به تشكیلات عضو میزبان محول می شود ولی FAI با دیگر كمیسیون های ورزشی به عنوان محور اصلی برای ارتقاء بخشیدن و گسترش رویدادهای ورزشی باقی می ماند. همچنین به لطف كمیسیون های ورزشی كه مسئولیت انتخاب داوران بین المللی را بر عهده دارند FAI گسترش خوب رقابت ها و رعایت قوانین جاری را تضمین می كند. در پایان رقابت های قهرمانی بین المللی این سازمان نتایج به دست آمده را جمع آوری و منظم می كند و در انتشار آنها خصوصاً میان نشریات تخصصی مشاركت میكند.
ـ در مورد ركوردها باید خاطرنشان ساخت كه تایید آنها به كارگیری روشی مشكلی را ایجاد میكند.
مسئولیت احترام به قوانین، جمع آوری تمامی اطلاعات لازم درباره ركورد و ارسال پرونده كامل به FAI بر عهده كلوپ هوانوردی ملی است كه ركورد مورد نظر را ارایه می كند. پس از یك بررسی دقیق، خصوصا رسیدگی به اطلاعات داده شده ركورد مورد تایید قرار می گیرد یا رد میشود.
در زمینه آموزش، FAI مایل است با برانگیختن علاقه، شور و اشتیاق جوانان را نسبت به فعالیتهای هوانوردی افزایش دهد. بدین ترتیب كمیسیون آموزش هوانوردی و فضانوردی هر ساله كنكور جوانان هنرمند را ترتیب میدهد كه به تمام كودكان دنیا اجازه میدهد توسط نقاشی درباره یك موضوع هوانوردی احساسات خود را بیان كنند. در سال 1995 میلادی موضوع (ماشین پرنده رویاهای من) به تخیل و نوآوری كودكان پرداخت. همراه با پیشرفت های فنی قابل توجه كه علم هوانوردی از آن سود می برد كمیسیون پزشكی FAI با مشكلات بسیار گوناگونی مواجه شده است.
اعضای كمیسیون مشتمل بر متخصصین پزشكی هوانوردی به تهیه مقررات (به عنوان مثال محدود كردن عوامل فشار در آكروبات هوایی) می پردازد. پیشرفت های جدید در تجهیزات ورزشی را مطالعه می كنند و رفتار اشخاصی را كه به ورزشهای هوایی مبادرت می ورزند در مواقع بحرانی به منظور بالا بردن سطح ایمنی مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهند. این كمیسیون همچنین در مورد هماهنگ ساختن استانداردهای بین المللی پزشكی برای دارندگان گواهی نامه خلبانی شخصی مشاركت می كند. دوپینگ در حال حاضر مسئله بزرگی است كه این كمیسیون بدان پرداخته است.
در جریان مجمع عمومی سالیانه خود FAI تعدادی مدال و دیپلم افتخار، مدال طلایی آسمان، با ارزشترین جایزه FAI پاداش اشخاصی خواهد بود كه به سبب فعالیتها، كارها، اكتشافات، ابتكارات و یا به خطر انداختن جانشان موجب گسترش علوم هوانوردی شوند.
مدال طلای فضا با همان ارزش ممكن است هر ساله به فضانوردی كه اكتشافی در فضا انجام داده است اعطا شود.
دیپلم افتخار خلبان برجسته به افراد غیر حرفه ای كه در جریان پرواز با عمل خود جان شخصی را نجات داده باشند اعطا می شود. علاوه بر این نشانهای عمومی كه توسط مجمع عمومی اعطا میشود، در هر كمیسیون ورزشی كارهای برجسته یا خدمات خاص مربوط به خود را گرامی می دارد.
نفوذ بین المللی FAI
از ابتدای سال 1909 میلادی كمیسیون حقوق هوانوردی FAI مسئول مذاكره با دولت های بسیاری در مورد موضوع ناوبری هوایی شد.
اكنون نیز FAI در میان وظایف بی شمار خود به همكاری با دیگر سازمانهای بین المللی برای حمایت از منافع فعالیت های هوایی از این سازمان می پردازد.
فدراسیون سعی دارد با همكاری مقامات صلاحیت دار موانع موجود بر سر راه ورزشهای هوایی را برطرف سازد و طریقه استفاده از فضای موجود برای هوانوردی را بهبود بخشد، این ماموریت با حضور یك نماینده در مركز ایكائو (سازمان بین المللی هواپیمایی كشوری) در مونترال انجام می گیرد این نماینده موقعیت FAI را روشن می سازد و چنانچه آن سازمان قوانینی پیشنهاد كند كه مانعی برای ورزشهای هوایی محسوب شود با آن مخالف خواهد كرد.
در ژوئن 1995 شورای FAI و سازمان ایكائو یك گردهم آیی در مورد منافع مشترك داشتند. FAI نقش بسیار مهمی در مباحث مربوط به امنیت خلبانان و پرواز، ترافیك هوایی، اعطای گواهی نامه، آموزش خلبانان و دیگر مباحث مربوطه در ICAO بعهده دارد.
در زمینه ورزشی بیش از یكصد عضو FAI در پنج قاره گواه حضور FAI در سراسر جهان است. تایید گلایدر، كایت، پاراگلایدر و چتربازی به عنوان ورزشهای بالقوه المپیك توسط كمیته بین المللی المپیك در سال 1985 میلادی نشان از به رسمیت شناختن قوانین ورزشی FAI دارد. در سال 1993 میلادی FAI به عضویت رسمی مجمع عمومی فدراسیون های بین المللی ورزشی در آمد در حالی كه تا آن زمان تنها به عنوان ناظر در آنجا حضور داشت و بالاخره از سال 1994 میلادی در مجمع بین المللی بازی های جهانی حضور یافت. این مجمع فدراسیون های ورزشی را كه در بازی های المپیك شركت ندارند برای سازماندهی بازی های جهانی گرد می آورد. از سال1997، ورزش چتربازی بخشی از برنامه رسمی بازیهای بین المللی جهانی (IWGA) بوده است.
FAI در قرن بیست و یكم
همانند اسلاف خود كه از پیش ظرفیت نامحدود علم هوانوردی را احساس كرده بودند، مسئولین فعلی FAI از آغاز قرن بیستم میلادی با تشكیل یك گروه كاری به نام FAI-2000 شروع به برنامه ریزی برای آینده كرده اند. امروزه نیز برنامه ریزان دارند پیش بینی های خود برای قرن 21 را طراحی و ساماندهی می نمایند.
هرچند اهداف از پیش تعیین شده همواره سیاست كلی FAI را با ترتیب اولویت در زمان حال تشكیل می دهد و هرچند مسئولیت های اساسی آن به صورت جهانی تغییر نكرده است ولی زمینه های جدید كاری مرتباً ظهور می یابند.
بدین ترتیب مهمترین اشتغال خاطر گروه FAI برای قرن 21 شناساندن هرچه بیشتر فعالیتهای FAI به مردم به منظور افزایش گرایش به ورزشهای هوایی است. در این میان ارتباطات از اولویت خاص برخوردار است چرا كه هر رویداد مهم ورزش هوانوردی از این رهگذر تحت پوشش جهانی قرار می گیرد. درخواست برگزاری بازی های جهانی هوایی هر چهار سال یك بار این هدف اولیه را به ایجاد جاذبه بسیار بزرگ در جامعه هوانوردی و مشاركت اعضاء پیوند می دهد كه بدون شك هر یك از فعالیتهای هوانوردی از آن بهره مند می شوند.
اصرار اعضای كمیته مشترك FAI و كمیته و بین المللی جهت ورود بعضی از ورزشهای هوایی خصوصاً چتربازی در برنامه های المپیك نشان از تلاش همه جانبه برای همه گیر شدن این ورزشها دارد. بدون شك همه گیر ساختن هوانوردی ورزشی عامل غیر قابل اجتنابی در افزایش افراد كه به این ورزشها می پردازند خصوصا جوانان محسوب می شود.
سازمانهای بین المللی ورزشهای هوایی: كمیته های مختلف ورزشهای هوایی بشرح زیر می باشند:
1) كمیته پرواز با بالون
2) كمیته پرواز با گلایدر
3) كمیته هوانوردی عمومی (فعالیتهای با هواپیمای سبك)
4) كمیته ساخت و پرواز هواپیمای مدل
5) كمیته چتربازی
6) كمیته پرواز با كایت و پاراگلایدر
7) كمیته اكروباسی هوایی با هواپیما
8) كمیته پرواز با میكرولایت ها (هواپیماهای سبك و فوق سبك)
9) كمیته پرواز با هلیكوپتر واتوژیروس
10) كمیته ركوردهای فضانوردی
11) فدراسیون جهانی و كمیته عمومی ورزشهای هوایی
منبع: سایت انجمن ورزشهای هوایی ایران